Betonowe elementy konstrukcji budowlanych – takie jak stropy, nadproża, ławy fundamentowe i inne – wymagają zbrojenia, aby prawidłowo pełnić swoją funkcję. Dzięki wzmocnieniu, jakie zapewniają im stalowe elementy, konstrukcje zyskują sztywność, trwałość i odporność na obciążenia.

Czym są zbrojenia budowlane?

Zbrojeniem budowlanym określa się wzmocnienie elementów konstrukcyjnych budowli – najczęściej są to elementy wykonane z betonu – za pomocą siatki, prętów lub innego rodzaju kształtowników stalowych. Ich zadaniem jest zapewnienie stabilności i wytrzymałości konstrukcji budowlanej. 

Beton wzmacniany elementami stalowymi nazywany jest żelbetem (powszechnie, chociaż błędnie, określanym również jako żelbeton).

Zbrojenia mogą mieć bardzo zróżnicowane parametry, kształty oraz rozmiary. Każdorazowo dostosowuje się je do wymagań konkretnej konstrukcji i jej zastosowania. 

Gdzie i po co wykonuje się zbrojenia?

Beton – pomimo tego, że jest powszechnie wykorzystywany w budownictwie – cechuje się niewielką wytrzymałością na rozciąganie. Ponadto jego parametry sprawiają, że stosunkowo łatwo się kruszy. 

Budynki wykonane z samego betonu nie spełniają oczekiwanych właściwości. Obciążenia oraz naturalne ruchy, jakim są poddawane, sprawiają, że beton ulega odkształceniom. Traci swoją formę, kruszy się i pęka.

Aby poprawić parametry betonu – zwiększyć jego trwałość i odporność na uszkodzenia – umieszcza się w nim stalowe elementy, np. pręty. Jak wskazywaliśmy w poprzednim akapicie, właśnie ten proces określany jest jako zbrojenie betonu. 

Jakie elementy konstrukcji najczęściej wzmacniane są w ten sposób? Oto kilka przykładów:

• Zbrojenie fundamentu – zbrojenie betonowych płyt oraz ław zapewnia wysoką solidność i sztywność konstrukcji. Dzięki temu obciążenia, jakim poddawane są fundamenty budynku, może być odprowadzone do podłoża.
• Zbrojenie stropu – wzmocnienia wymagają przede wszystkim stropy gęstożebrowe i monolityczne, które są szczególnie narażone na zniszczenie. Zbrojenie zapobiega odkształcaniu się konstrukcji.  
• Zbrojenie wieńców stropowych – duża wytrzymałość tego elementu zapewnia odpowiednią sztywność stropu oraz ścian budynku.
• Zbrojenie balkonu – zbrojenie betonu, z którego wykonuje się płyty balkonowe, pozwala na przenoszenie naprężeń rozciągających, którym podlega ten element konstrukcyjny.
• Zbrojenie schodów – betonowe schody, ze względu na duże obciążenia, wymagają zbrojenia. 
• Zbrojenie nadproży – zarówno w przypadku okien, jak i drzwi, zbrojenia pozwalają przenosić obciążenia, którym podlega ściana nad otworem. 

W uproszczeniu można powiedzieć, że zbrojenia wykonuje w tych elementach konstrukcji, które narażone są na duże obciążenia, a tym samym na działanie sił rozciągających.

Rodzaje zbrojeń

Zbrojenia budowlane dzieli się na dwa typy: nośne oraz uzupełniające. 

Zbrojenia nośne to podstawowy rodzaj zbrojeń, wykorzystywanych w budowie niemal wszystkich budynków. To właśnie one odpowiadają za wytrzymałość poszczególnych elementów, jak i całości konstrukcji. 

Zbrojenia nośne planowane są na podstawie obciążeń, jakim poddawana będzie konstrukcja. Wymaga to specjalistycznych, bardzo skrupulatnych wyliczeń.

Zbrojenia uzupełniające – w przeciwieństwie do nośnych – nie mogą być wykorzystywane samodzielnie. Stosuje się je wtedy, gdy podstawowe zbrojenie nie spełnia standardów wymaganych dla wskazanego obciążenia. Zbrojenie uzupełniające pełni w takim przypadku funkcję zabezpieczającą. 

Zbrojenia budowlane ze stali

Zbrojenia wykonuje się ze stali o specyfikacji zgodnej z zapisami znajdującymi się w dokumentacji. W projekcie zamieszcza się informacje o rozmieszczeniu zbrojenia, wymiarach prętów zbrojeniowych oraz klasie i gatunku stali, z jakiej zostały wykonane. 

Fundamenty, stropy i ściany nośne najczęściej zbrojone są prętami z najwyższej jakości stali – A4, A3 lub A2. W zależności od indywidualnych cech projektowanego budynku, specjaliści mają również możliwość wyboru kształtu, średnicy i długości prętów. W konstrukcjach narażonych na największe obciążenia zwykle stosuje się pręty żebrowane o najwyższej wytrzymałości.

Więcej na temat prętów stalowych przeczytasz: Jak wybrać odpowiednie pręty? Rodzaje i wybór średnicy prętów stalowych